اگر پزشک به شما بگوید که به هپاتیت مبتلا شدهاید، باید بفهمید که در مورد کدام نوع صحبت میکند. در صورت مواجهه با چنین شرایطی سعی کنید، آرامش خود را حفظ کرده و اطلاعات کامل و صحیحی را در مورد بیماری خود به دست آورید.
هپاتیت انواع مختلفی دارد که سطح خطر آنها بسیار متفاوت است. البته همه آنها در یک چیز مشترکاند: کبد شما را مبتلا میکنند و باعث التهاب آن میشوند.
مصرف الکل، چندین بیماری و برخی داروها همگی میتوانند باعث این عارضه شوند. با این حال، عفونتهای ویروسی شایعترین علت هپاتیت هستند. در این مقاله، انواع مختلف هپاتیت، علائم رایج، علل و نحوه درمان و پیشگیری از این بیماری را شرح میدهیم.
هپاتیت چیست؟
هپاتیت التهاب کبد است. التهاب، تورمی است که در زمان زخمی یا عفونی شدن بافتهای بدن رخ میدهد. این تورم میتواند به کبد شما آسیب بزند و بر عملکرد آن تأثیر منفی بگذارد.
کبد مسئول فیلتر کردن مواد مضر خون مانند سلولهای مرده، سموم، چربیها، هورمونها و ماده زردرنگی به نام بیلیروبین است که محصول جانبی تجزیه گلبولهای قرمز قدیمی است. اگر کبد ملتهب، حساس و بزرگ شده باشد، قادر به عملکرد طبیعی نخواهد بود. در نتیجه، سمومی که معمولاً توسط کبد فیلتر میشوند در بدن تجمع مییابند و برخی مواد مغذی آنطور که باید پردازش و ذخیره نمیشوند.
بیماری هپاتیت ممکن است یک عفونت حاد (کوتاه مدت) یا یک عفونت مزمن (طولانی مدت) باشد. برخی از انواع هپاتیت فقط باعث عفونتهای حاد میشوند در حالی که انواع دیگر میتوانند عفونتهای حاد و مزمن را ایجاد کنند.
آیا هپاتیت کشنده است؟
هپاتیت اغلب در اثر عفونتهای ویروسی ایجاد میشود. برخی از انواع آن باعث ناراحتی میشوند، اما در نهایت از بین میروند.
در حالی که برخی موارد مانند هپاتیت C مزمن میتواند کشنده باشد. بیماران مبتلا به ویروس هپاتیت C به طور متوسط ۱۵ سال زودتر از افرادی که به این بیماری مبتلا نیستند میمیرند. با هپاتیت C، کبد به دلیل التهاب به طور جدی آسیب می بیند و این میتواند منجر به عوارض بالقوه کشنده از جمله سیروز، نارسایی کبد و سرطان کبد شود.
انواع بیماری هپاتیت
از علل ویروسی هپاتیت، هپاتیت A، B و C شایعترین هستند. در ادامه به بررسی انواع هپاتیت میپردازیم.
هپاتیت A
هپاتیت A نتیجه عفونت با ویروس هپاتیت A (HAV) است. این نوع هپاتیت یک بیماری حاد و کوتاه مدت است. ویروس هپاتیت A میتواند باعث بیماری حاد کبدی شود، اما در عرض چند ماه بهبود مییابد. این بیماری باعث تبهای شدید میشود و در بزرگسالان شدیدتر از کودکان بروز میکند.
محصولات مرتبط: کیت هپاتیت A
هپاتیت B
ویروس هپاتیت (HBV) باعث هپاتیت B میشود. این نوع اغلب یک بیماری مزمن و مداوم است. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها (CDC) تخمین میزند که حدود ۲۵۷ میلیون نفر در سراسر جهان با هپاتیت B مزمن زندگی میکنند. ویروس هپاتیت B، ۸۵ درصد نرخ بهبودی دارد، در حالی که ۱۵ درصد به سیروز یا سرطان کبد مبتلا میشوند.
محصولات مرتبط: کیت هپاتیت B
هپاتیت C
هپاتیت C از ویروس هپاتیت C (HCV) ناشی میشود. یکی از شایعترین عفونتهای ویروسی خونی در ایالات متحده است و معمولاً به عنوان یک بیماری طولانی مدت ظاهر میشود.
هپاتیت D
این یک شکل نادر از هپاتیت است که فقط همراه با عفونت هپاتیت B رخ میدهد. ویروس هپاتیت D (HDV) مانند سایر سویهها باعث التهاب کبد میشود، اما فرد بدون عفونت هپاتیت B موجود نمیتواند به HDV مبتلا شود. HDV تقریباً ۵ درصد از افراد مبتلا به هپاتیت B مزمن را تحت تأثیر قرار میدهد.
هپاتیت E
هپاتیت E یک بیماری از طریق آب است که در اثر قرار گرفتن در معرض ویروس هپاتیت E (HEV) ایجاد میشود. هپاتیت E عمدتاً در مناطقی با بهداشت ضعیف دیده میشود و معمولاً از بلعیدن مواد مدفوعی که منبع آب را آلوده میکند، ایجاد میشود. ویروس هپاتیت E (HEV) که در دهه ۱۹۸۰ کشف شد، مشابه HAV است و فقط باعث عفونت حاد میشود. با این حال، اثرات عفونت با HEV شدیدتر از اثرات ناشی از HAV است و مرگ و میر شایع تر است. خطر نارسایی حاد کبدی ناشی از عفونت با HEV به ویژه برای زنان باردار بسیار زیاد است.
هپاتیت F و G
برخی از موارد هپاتیت که از طریق غذا یا آب آلوده منتقل میشود به ویروس هپاتیت F (HFV) نسبت داده میشود که اولین بار در سال ۱۹۹۴ گزارش شد.
ویروس دیگری که در سال ۱۹۹۶ شناسایی شده است، ویروس هپاتیت G (HGV)، اعتقاد بر این است که مسئول ایجاد یک بیماری تعداد زیادی از موارد هپاتیت مقاربتی و خونی HGV است که باعث ایجاد اشکال حاد و مزمن این بیماری میشود و اغلب افراد مبتلا به HCV را مبتلا میکند.
- اگرچه هپاتیت معمولاً نتیجه یک عفونت است، عوامل دیگری نیز میتوانند باعث ایجاد این بیماری شوند.
هپاتیت خودایمنی
هپاتیت خودایمنی، یک اختلال مرتبط با عملکرد نادرست سیستم ایمنی است. در این نوع از هپاتیت ایمنی بدن به اشتباه میافتد و بدون حضور ویروس به کبد خود حمله میکند.
این نوع معمولاً در زنان جوان رخ میدهد. درمان هپاتیت خودایمنی شامل کورتیکواستروئیدها است که به کاهش علائم کمک میکند.
هپاتیت الکلی
ناشی از مصرف مداوم مقادیر زیاد الکل است. اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود و اگر فرد مصرف الکل را قطع کند، میتوان این وضعیت را معکوس کرد و در صورت عدم درمان میتواند منجر به سیروز الکلی شود.
علائم بیماری هپاتیت
اگر به هپاتیت مبتلا شوید، ممکن است به شکلی شبیه یک حمله ناخوشایند آنفولانزا باشد. علائم شایع هپاتیت عبارتاند از :. تب، خست: از دست دادن اشتها، حالت تهوع، استفراغ، درد شکم، ادرار تیره، مدفوع روشن و خاکی رنگ، ناراحتی شکمی و یرقان، زرد شدن سفیدی چشم یا پوست به دلیل تجمع بیلیروبین. اگرچه بسیاری از افراد مبتلا به هپاتیت علائمی ندارند و نمیدانند که آلوده هستند.
اگر هپاتیت دارید، یک آزمایش خون ساده، افزایش آنزیمهای کبدی را نشان میدهد. آزمایشهای خون اضافی میتواند به شناسایی ویروسی که در صورت وجود، مقصر است کمک کند. علائم هپاتیت C در زنان و مردان یکسان است. چیزی که در بعضی از انواع هپاتیت متفاوت است، میزان عفونت و پیشرفت بیماری زنان در مقایسه با مردان است.
علائم هپاتیت در مردان
در هپاتیت C مردان پیشرفت بیماری را با ثبات تر و سریعتر، تجربه میکنند. میزان مرگ و میر نیز در مردان مبتلا به هپاتیت C مزمن بالاتر است.
هپاتیت مزمن B نیز عمدتاً مردان را بیشتر مبتلا میکند.
علائم هپاتیت در زنان
زمانی که فردی برای اولین بار به ویروس هپاتیت C مبتلا میشود، دچار عفونت حاد میشود. عفونت حاد میتواند از هفتهها تا ماهها طول بکشد و ممکن است علائمی با شدت متفاوت ایجاد کند. برخی از افراد ویروس را از سیستم خود پاک میکنند و علائمی ندارند. زنان بیشتر احتمال دارد ویروس هپاتیت C را پاک کنند این اتفاق ممکن است به دلیل سطوح بالاتر استروژن در زنان باشد.
عوارض جانبی شدید هپاتیت C، مانند سیروز یا سرطان کبد، در زنان در مقایسه با مردان کندتر پیشرفت میکند. بررسیها نشان میدهد که زنان معمولاً افزایش ناگهانی فعالیت بیماری را در سالهای بعدتر، پس از یائسگی، تجربه میکنند.
بیماری هپاتیت چگونه منتقل میشود؟
هپاتیت A معمولاً از فردی به فرد دیگر یا با خوردن غذا یا آب آلوده به ویروس منتقل میشود. در برخی موارد، صدفهای خام حاصل از آبهای آلوده نیز میتوانند باعث گسترش بیماری شوند.
هپاتیت B و C معمولاً از طریق خون آلوده یا سایر مایعات بدن منتقل میشوند. پزشکان، دندانپزشکان و پرستاران، همچنین کارکنان و بیماران در بانکهای خون، کلینیکهای دیالیز و آزمایشگاههای پاتولوژی به دلیل قرار گرفتن در معرض فراوردههای خونی، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این نوع هپاتیت هستند.
مصرف کنندگان مواد مخدر که از سوزنهای مشترک استفاده میکنند در معرض خطر بالای ابتلا به هپاتیت B و C قرار دارند، علاوه بر آن افرادی که رابطه جنسی محافظت نشده با یک فرد آلوده دارند. واکسیناسیون برای هپاتیت A و B برای افراد در معرض خطر، مانند کارکنان مراقبتهای بهداشتی، در دسترس است.
راههای تشخیص هپاتیت
برای تشخیص انواع هپاتیت از آزمایش خون استفاده میشود. اگر نتایج آزمایش خون تشخیص هپاتیت ویروسی را تأیید کند، پزشک ممکن است آزمایشهای تصویربرداری یا بیوپسی کبد را برای تعیین میزان بیماری کبد توصیه کند.
معاینه بدنی
یک پزشک برای بررسی علائم و نشانههای هپاتیت ویروسی یک معاینه فیزیکی انجام میدهد. او به آرامی شکم شما را فشار میدهد تا ارزیابی کند که کبد متورم یا حساس است. بررسی زردی در چشمها و پوست نیز توسط پزشک انجام خواهد شد.
آزمایشات خون
آزمایش خون برای بررسی علائم وجود عفونت ویروسی و ارزیابی عملکرد کبد استفاده میشود.
نتایج آزمایش خون میتواند نوع هپاتیت ویروسی، شدت عفونت، فعال یا غیرفعال بودن عفونت و اینکه آیا فرد در حال حاضر مسری است یا خیر را تأیید میکند.
آزمایش خون همچنین میتواند حاد یا مزمن بودن ویروس را تأیید کند. آزمایش آنتیبادی یکی از آزمایشهای خون برای تشخیص هپاتیت است، این آنتیبادیها موادی هستند که بدن در پاسخ به ویروسها یا باکتریها تولید میکند.
پزشک شما همچنین ممکن است آزمایش خون را برای تعیین میزان تأثیر ویروس بر کبد توصیه کند.
تستهای تصویربرداری
اگر نتایج آزمایش خون تشخیص هپاتیت را تأیید کند، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش تصویربرداری از کبد را برای ارزیابی آسیب کبدی توصیه کند.
سونوگرافی: پزشک ممکن است سونوگرافی را توصیه کند تا ببیند آیا کبد ملتهب است یا خیر. تصویر اولتراسوند همچنین ممکن است مناطق وسیعی از بافت اسکار را در کبد نشان دهد که ممکن است نشان دهنده سیروز باشد.
الاستوگرافی گذرا: یک آزمایش تصویربرداری پیشرفته که برای اندازه گیری سختی یا نرمی بافت کبد استفاده میشود. سفتی در کبد نشان دهنده وجود فیبروز یا بافت اسکار است که در پاسخ به آسیب ایجاد میشود. میزان سفتی نشان دهنده وسعت بیماری کبدی ناشی از هپاتیت ویروسی است. این آزمایش سریع و دقیق میتواند در مطب پزشک انجام شود و اغلب نیاز به بیوپسی کبد را از بین میبرد.
امآرآی و سیتیاسکن: اگر نتایج آزمایشهای خون یا سونوگرافی نشان میدهد که شما ممکن است در معرض خطر ابتلا به سرطان کبد باشید، یا اگر سابقه خانوادگی سرطان کبد دارید، پزشک ممکن است سیتیاسکن یا اسکن MRI را برای بررسی بیشتر کبد توصیه کند.
بیوپسی کبد: نتایج مطالعات تصویربرداری به اندازه کافی دقیق نیست تا میزان آسیب کبدی را نشان دهد و پزشک ممکن است بیوپسی کبد را توصیه کند. بیوپسی میتواند میزان اسکار یا فیبروز را در کبد مبتلا به هپاتیت ویروسی تعیین کند.
درمان هپاتیت
اگر هپاتیت A یا B دارید، در بیشتر موارد با مراقبتهای پزشک و درمان حمایتی بدون درمانهای ضد ویروسی خاص بهتر میشوید.
هپاتیت C و سایر اشکال مزمن احتمالاً زندگی شما را عمیقتر تحت تأثیر قرار میدهند، اما میتوانید کارهای زیادی برای مدیریت این بیماری و تحت کنترل نگه داشتن آن انجام دهید. درمان میتواند هپاتیت C را سرکوب یا حتی ریشه کن کند. درمانهای قدیمی هپاتیت C، درمان ترکیبی ضد ویروسی با اینترفرون پگیله و ریباویرین است. این درمان با عوارض جانبی دشواری همراه بود و تنها برای ۴۰ تا ۸۰ درصد از بیماران، بسته به نوع هپاتیت C آنها مؤثر بود. اما داروهای جدیدتر تأیید شده توسط FDA در سالهای ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ مؤثرتر هستند و عفونت ویروسی را برای ۹۰ درصد بیماران یا بیشتر درمان میکنند.
داروهای ضد ویروسی جدید برای درمان هپاتیت C عبارتند: از simeprevir (Olysio) و sofosbuvir (Sovaldi) و درمانهای ترکیبی شامل Harvoni و Viekira Pak است.
در درمان اولیه هپاتیت خودایمنی از کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون یا بودزونید استفاده میشود. آزاتیوپرین یا ایمنی مایکوفنولات (CellCept)، تاکرولیموس (Prograf) و سیکلوسپورین (Neoral) نیز به عنوان داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی در درمان این بیماران استفاده میشود.
جمع بندی
زندگی با هپاتیت میتواند استرسزا باشد، حتی اگر علائم آشکاری نداشته باشید. دریافت مشاوره برای مقابله باآسیبهای روحی میتواند به کنترل استرس کمک کند. انتخاب سبک زندگی سالم نیز در تسریع روند درمان شما مؤثر خواهد بود.